Onze methodes

Drijfveren, Clare W. Graves

IntroductieDe basis voor onze organisatie ligt in de (drijfveren)theorie van de Amerikaans Prof. Clare W. Graves (1914-1986). De kern van deze theorie bestaat uit het menselijk streven om adequaat te reageren op onze omstandigheden met als primaire doel om te kunnen overleven.

Of zoals Charles Darwin (1809-1882) al sprak:

“It is not the strongest of the species that survives, nor the most intelligent that survives. It is the one the most adaptable to change”

Drijfveren zitten diepgeworteld in ons onderbewuste vanwaaruit ze de sturing van ons gedrag overnemen op die momenten waarop ons bewustzijn te kort schiet. Als mens kunnen we gemiddeld aan 7 verschillende zaken tegelijkertijd bewust aandacht schenken, de rest laten we over aan ons onderbewuste. Ook hierin spelen drijfveren een belangrijke rol. Ze zijn bepalend voor ons functioneren en de wijze waarop wij met onze omstandigheden omgaan.

Slechts een fractie van al ons handelen wordt gedaan vanuit ons bewustzijn, optimistische schattingen gaan uit van slechts een paar procent. Dit betekent dat de rest vanuit het onderbewuste drijfveren wordt aangestuurd. Het vormt daarmee de grootste bron voor menselijk gedrag en aanwezige dynamiek teams en organisatie én voor de ontwikkeling en vitaliteit van ons als mensheid.

Ontstaan drijfveren-theorieDe theorie komt voort uit wetenschappelijk onderzoek van de Amerikaans Professor Clare W. Graves dat in de jaren 60 plaats vond. In 1971 wist hij een helder patroon bloot te leggen dat verklaring geeft aan gedrag van mensen in verschillende omstandigheden. Hij ontdekte verschillende niveaus van menselijk bestaan waarbij omstandigheden en wijze om hiermee om te gaan significant onderscheidend zijn.

De niveaus van menselijk bestaan volgen elkaar op een logische manier op, waarbij ieder niveau een oplossing biedt voor de inefficiëntie van het voorgaande niveau. Zo stapelen de verschillende niveaus zich op tot een compleet ontwikkelingsmodel waarmee we duiding kunnen geven aan gedrag en ontwikkeling van ons als mensheid. Graves wist aan de hand van zijn onderzoek 8 verschillende niveaus te onderscheiden, met daartussen diverse overgangsniveaus. Het onderzoek toonde tevens aan dat er zich in de toekomst nieuwe niveaus zullen aandienen.

Van Graves naar Spiral Dynamics™Don Beck en Chris Cowan, studenten van Graves, vereenvoudigden de uitkomst van zijn onderzoek. Ze legden minder nadruk op de tussenliggende overgangsniveaus en concentreerden zich meer op de hoofdniveaus. Aan die hoofdniveaus kenden ze vervolgens de kleuren toe waaraan het model zijn toegankelijkheid heeft te danken. In volgorde van complexiteit zijn dit de kleuren: beige, paars, rood, blauw, oranje, groen, geel en turquoise.

In onderstaande illustratie zie je Graves’ model schematisch weergegeven. Het toont de onderlinge samenhang tussen de drijfveren. Hierin is zichtbaar hoe we als mensheid op natuurlijke wijze evolueren (van onder naar boven) en onder druk of stress kunnen terugschakelen (van boven naar onder). Met het Graves’ model kun je de natuurlijke patronen van menselijk gedrag simpel en haarzuiver duiden.

Korte beschrijving per drijfveer:

BeigeHet basale overleven staat centraal. Gedrag is een reflex gericht op primaire behoeften als honger, dorst of seksuele drift. Bewustzijn en reflectie ontbreekt. Beige toont zich in vroege babyreflexen en later in situaties van ziekte, ongelukken of psychisch trauma. Beige is een individueel gerichte drijfveer.

PaarsIn de paarse drijfveer draait alles om loyaliteit. Alleen zijn we immers zwak, samen staan we sterk. Door onvoorwaardelijk loyaliteit bieden we elkaar bescherming. Denk aan moeder en kind, de familie, vakbonden, inheemse stammen, etc. Daarbinnen ben je veilig, daarbuiten niet.  Paars is een groepsgerichte drijfveer.

RoodIn de rode drijfveer gaat het om de sterksten, de wereld is immers een jungle waarin alleen zij zullen overleven. Dit vraagt daadkracht en onverschrokkenheid. Deze drijfveer heeft graag de macht in handen, omdat je uiteindelijk alleen jezelf kunt vertrouwen. Waar rood is, is actie. Rood is een individueel gerichte drijfveer.

BlauwDe blauwe drijfveer is gericht op duidelijkheid, heldere regels en afspraken. We creëren dat met elkaar om er voor te zorgen dat alles goed en ordelijk verloopt. Alleen zo kunnen we chaos voorkomen. Blauw is een groepsgerichte drijfveer.

OranjeDe oranje drijfveer gaat voor doel en resultaat, de wereld is vol kansen. Als je iets wilt, ga er dan voor en het wordt een succes. Je laat je door niets of niemand belemmeren, alleen het resultaat telt. Oranje is een individueel gerichte drijfveer.

GroenIn de groene drijfveer draait alles om harmonie en gelijkwaardigheid. Niemand blijft achter, we zorgen voor elkaar. We zijn sociaal ingesteld, werken graag samen en zijn er om elkaar verder te helpen. Groen is een groepsgerichte drijfveer.

GeelDe gele drijfveer draait om kennis en doorgronden van complexiteit. Autonomie staat centraal; anderen dienen om kennis aan te scherpen en verder te brengen. Er zijn altijd opties en alternatieven, dit drijft geel voorwaarts. Geel is een individueel gerichte drijfveer.

TurquoiseDe turquoise drijfveer is zeer relativerend. Alles gebeurt om een reden. Met dit vertrekpunt is er geen goed of fout, alleen het enig juiste. Mens, natuur en kosmos, alles is energie en met elkaar verbonden. Duurzaam handelen is een onvoorwaardelijk vertrekpunt. Turquoise is een groepsgerichte drijfveer.

Na turquoise…Het Graves model is een ontwikkelingsmodel en stopt dus niet bij turquoise. In de vorige eeuw is de kleur koraal al toegekend aan de drijfveer die turquoise zou opvolgen.

Op dit moment is het te vroeg voor exacte definities of beschrijvingen van koraal. Voor de meesten van ons is het nog niet waarneembaar. Op basis van Graves’ onderzoek kunnen we het onderstaande al wel met zekerheid zeggen:

Koraal ontwikkelt zichzelf sneller dan alle voorgaande drijfveren, het zal zich dus relatief sneller aandienen. Het is weer een individueel gerichte drijfveer. Het zal de turquoise drijfveer qua complexiteit overstijgen en antwoord geven op diens inefficiënties. Koraal volgt de gele drijfveer op als individueel gerichte drijfveer.

Menselijk gedrag tijdens COVID-19Op dit moment van de COVID-19 crisis zien we het model van Graves volop “in actie”. Als een natuurlijk patroon zien we mensen om ons heen schakelen naar drijfveren als antwoord op de bizarre omstandigheden.

Zo zien we mensen wereldwijd reflexmatig terugschakelen naar beige. Terwijl de beige drijfveer bij de meesten van ons zelden zichtbaar is, zien we mensen nu plotseling supermarktschappen “leegroven”. Uit diepgewortelde angst om zonder voedsel te raken. Van een heel andere orde, in de meest rauwe vorm, zien we beige ook terug in beelden van duizenden mensen die, in ziekenhuizen of thuis, letterlijk “vechten” voor hun leven.

De paarse drijfveer zien we terug in onze onbewuste behoefte om als gezin “veilig” bij elkaar te zijn. Binnen de muren van ons huis wanen we ons veilig, daarbuiten is het onveilig. We houden anderen op afstand ter bescherming van onze eigen “groep”.

Meer aan de bovenkant van het model zien we hoe de Nederlandse overheid stuurt op het wetenschappelijk inzicht van de gele drijfveer, terwijl andere landen de weg van strikte regels (testen en isolatie) volgen, vanuit de blauwe drijfveer.

Ook zien we meer turquoise beschouwing voorbij komen. Hierin wordt COVID-19 gezien als een “natuurlijke” ramp, zoals zich die nu eenmaal regelmatig voordoen op onze wereldbol. Ditmaal extra desastreus, als gevolg van de globale economie die we zelf hebben gecreëerd. Een turquoise vraag is: wat leren we hiervan?

Toepassing binnen Spiral Drives™Alle Spiral Drives™ instrumenten omvatten de drijfveren paars tot en met turquoise. Deze drijfveren zijn in voldoende mate in ons bewustzijn aanwezig om ze op een verantwoorde wijze te kunnen meten; dit geldt niet voor beige en koraal.

Wij meten de genoemde drijfveren op de drie lagen collectief, team en individueel. Daarmee bieden we concrete handvatten voor integrale ontwikkeling op alle lagen van de organisatie.